مراسم رقص سماع مولانا، نوعی مراسم عرفانی و نمادی از مراتب رسیدن به خداوند است که شامل عناصر دینی و موضوعات مذهبی می‌شود و در نتیجه قوانین و مقررات خاصی دارد که باید از جانب صوفیان رعایت شوند. این جشن منحصر به طریقت مولویه، از زمان مولانا جلال‌الدین رومی (وفات: ۱۷ دسامبر ۱۲۷۳) بدون پایبندی به قواعد خاص در حال اجرا بود؛ اما از زمان سلطان وَلَد و اولو عارف چِلِبی (فرزند وی) قواعد خاصی برای اجرای این مراسم بوجود آمد. تکامل این قواعد تا زمان «پیر عادل چلبی» ادامه داشته است و شکل نهایی آن‌ها، از آن زمان تا حال توسط مریدان طریقت مولویه اجرا می‌شود. این مراسم از قسمت‌های مختلفی به نام‌های «نعت و مدح پیامبر»، بداهه‌نوازی نی، پیش درآمد، دورِ وَلَدی (گردش به دور مکان دایره‌ای) و «چهار سلام» (بیانگر چهار مرحله‌ی شريعت، طريقت، حقيقت، معرفت است) تشکیل می‌شود، که در عین وحدت، ر کدام دارای معانی عرفانی متفاوتی هستند. مراسم سماع، به طور سنتی در مکان‌هایی که امکان نمایش درست طریقت مولویه در آن‌ها وجود دارد و همراه با موسیقی سنتی مولوی اجرا می‌شود. مراسم سماع با «نعت شریف» (مدیحه‌ای بر اشرف کائنات حضرت محمد(ص)) که توسط «بوهوری‌زاده مصطفی» (ملقب به «ایتری») در اواخر قرن هفدهم، در دستگاه «راست پنج‌گاه» سروده شده است، آغاز می‌شود. اشعار عرفانی و الهایت سروده‌شده توسط شاعران بنامی همچون پیر عادل چلبی، توسط گروه کُر (آواز) آموزش‌دیده خوانده می‌شوند؛ سازهایی مانند نی، «کودوم» (نوعی ساز کوبه‌ای ترکی)، و عود، گروه آواز را همراهی می‌کنند. آثار و اشعار فارسی مولانا نیز در طول مراسم توسط هیئت مطربان (گروه ساز و آواز) اجرا می‌شود؛ آثار فارسی یکی از اصلی‌ترین منابع اجرای این مراسم هستند.
