Ağaç ürünleri
İran’ın ormanlık alanı 2023 yılı itibarıyla yaklaşık 10,7 milyon hektar olarak ölçülmüştür. Bu rakam, ülkenin toplam yüzölçümünün yaklaşık %6,5’ine karşılık gelmektedir (Worldometers, 2024). Kişi başına düşen orman alanı ise yaklaşık 0,13 hektar olup, bu oran dünya ortalamasının (0,8 hektar) oldukça altındadır (Worldometers, 2024).
İran son yıllarda ciddi orman kaybıyla karşı karşıyadır. 2020-2022 yılları arasında yaklaşık 45.000 hektar orman alanı kaybedilmiştir. Bu kayıplar, orman tahribatı, yangınlar ve kontrolsüz kesimler nedeniyle gerçekleşmiştir (Iran Open Data, 2023).
İran’da endüstriyel orman işletmeciliğine uygun alan yalnızca 1,3 milyon hektar ile sınırlıdır. Geriye kalan alanlar doğal yapı, eğim, koruma altındaki bölgeler veya erozyon riski nedeniyle üretime uygun değildir (Wikipedia, 2023).
İran’da yıllık olarak yaklaşık 700.000 metreküp sunta, 986.000 metreküp MDF ve HDF üretilmektedir. Bu ürünlerin üretimi özellikle Gilan, Mazenderan ve Rezevi Horasan illerinde yoğunlaşmıştır (Forest Journal, 2023).
Sunta üretiminde önde gelen firmalar arasında Puya Chub ve Tahta Feshorde Shomal, MDF üretiminde ise Arin Shimi ve Arin Sina yer almaktadır (Forest Journal, 2023).
Ahşap bazlı panel ürünleri pazarında, 2024 yılında İran yaklaşık 1,44 milyar USD gelir elde etmiştir. Bu pazarın 2030 yılına kadar 1,99 milyar USD'ye ulaşacağı öngörülmektedir. Pazarın büyük çoğunluğunu MDF ve türevi ürünler oluşturmaktadır (Grand View Research, 2024).
İran 2023 yılında 463.000 ton ham ahşap ithalatı gerçekleştirmiştir. Bu ithalatın %94’ünü kereste ve kalas oluşturmaktadır (Forest Journal, 2023).
Ahşap kaplama ithalatı aynı yıl 5.000 ton ve 13,61 milyon USD değerindedir (Forest Journal, 2023). Sıkıştırılmış ahşap paneller (MDF, HDF vb.) ithalatı ise 1,4 milyon metreküp olup, buna karşılık yaklaşık 462 milyon USD harcanmıştır (Forest Journal, 2023).
İran’ın ham ahşap ihracatı oldukça sınırlıdır. 2023 yılında sadece 5.725 ton ve 4,24 milyon USD değerinde ihracat yapılmıştır (Forest Journal, 2023). Sunta ihracatı ise 73.755 metreküp ve 17,25 milyon USD’dir (Forest Journal, 2023).
2022 yılı verilerine göre, İran’ın ahşap mobilya ihracatı yaklaşık 16.000 ton ve 45 milyon USD olarak gerçekleşmiştir.
İran, sınırlı orman kaynaklarına rağmen ahşap ürünleri ve mobilya sektörünü büyütmeye çalışmaktadır. Ancak yüksek ithalat bağımlılığı, sürdürülebilir olmayan orman kullanımı ve ihracatın sınırlılığı, sektörün karşılaştığı temel sorunlardır. Yerli üretimi artırma, yeni nesil MDF teknolojilerine geçiş ve çevresel sürdürülebilirlik hedefleri, sektörün geleceği için kritik önemdedir.
Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri İmalatı
İran orman varlığı bakımından zayıf bir ülke olduğundan kağıt imalatı yeterli düzeyde değil. Kağıt çeşitleri en çok Chubo Kağıze Mazenderan fabrikasında üretilmektedir (İran Ahşap Endüstrisi İşverenler Derneği).
İran'da kâğıt üretimi, sınırlı orman kaynakları nedeniyle kısıtlıdır. Ancak, ülke içindeki bazı fabrikalar üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Örneğin, 2021 yılının ilk yarısında İran'da yaklaşık 479.100 ton kâğıt üretilmiştir (Tehran Times, 2021). Bu üretim, bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,6'lık bir düşüşü temsil etmektedir.
İran, kâğıt ve kâğıt ürünleri ihtiyacının büyük bir kısmını ithalat yoluyla karşılamaktadır. 2022 yılında, kâğıt ve kâğıt ürünleri ithalatı yaklaşık 1,05 milyar USD olarak gerçekleşmiştir (Trading Economics, 2022). Bu ithalatın büyük bir kısmı Çin, Güney Kore, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye ve Endonezya'dan yapılmaktadır.
İhracat tarafında ise, İran'ın kâğıt ve karton ihracatı 2023 yılında yaklaşık 162.000 ton ve 109 milyon USD değerindedir. Başlıca ihracat pazarları Irak ve Afganistan'dır (Forest Journal, 2023).
Kağıt hamuru üretimi sınırlı olan İran, bu ürünü de ithal etmektedir. 2023 yılında, kağıt hamuru ithalatı yaklaşık 235.000 ton ve 184,33 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Başlıca tedarikçiler Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Avusturya, Kanada, ABD, Rusya ve Almanya'dır (Forest Journal, 2023).
İran'ın kâğıt ve kâğıt ürünleri sektörü, sınırlı yerli üretim kapasitesi nedeniyle büyük ölçüde ithalata bağımlıdır. Ancak, mevcut üretim tesislerinin modernizasyonu ve yeni yatırımlarla birlikte, yerli üretimin artırılması hedeflenmektedir.
Mobilya İmalatı
İran'da mobilya üretimi başta Tahran, Elburz, Rezevi Horasan, Doğu Azerbaycan, Kum ve Hamedan olmak üzere çeşitli bölgelerde yoğunlaşmıştır. Tahran’daki Yaft Abad bölgesi, ülkenin en büyük mobilya satış merkezlerinden biridir. Mobilya sektörü, İran’da yaklaşık 8 milyar dolarlık bir iç pazar hacmine sahiptir ve ülke genelindeki istihdamın %8'ini oluşturmaktadır (financialtribune.com).
İran, mobilya ithalatını azaltmaya yönelik adımlar atmaktadır. 2018 yılında "diğer mobilya ve parçaları" (GTİP 9403) kategorisindeki ithalat değeri 10,9 milyon dolar olarak gerçekleşmiş ve bu, 2017 yılına göre %63'lük bir azalmayı ifade etmektedir (trendeconomy.com).
Mobilya ihracatı 2022 yılında yaklaşık 16.000 ton ve 45 milyon dolar değerine ulaşmıştır 2023 yılında ise mobilya ihracatı 100 milyon doları aşmıştır. Başlıca ihracat pazarları Irak, Afganistan ve Umman’dır (tehrantimes.com).
İran mobilya sektörü, artan üretim kapasitesi ve ihracat potansiyeliyle dikkat çekmektedir. Ancak sektörün gelişimi için üretim teknolojilerinin modernizasyonu, tasarım kalitesinin artırılması ve uluslararası pazarlarda rekabet gücünün yükseltilmesi gerekmektedir.
