Enerji

Enerji Üretimi

2023 yılı itibarıyla İran’ın toplam enerji üretimi yaklaşık 354 milyon ton petrol eşdeğeri (Mtoe) düzeyindedir. Bu üretim hacmi ile İran, dünya enerji üretim sıralamasında 9. sırada yer almaktadır. İran’ın enerji üretimi büyük ölçüde fosil yakıtlara dayalıdır: üretimin yaklaşık %70’i doğalgazdan, %27’si petrolden, %1’i kömürden sağlanmaktadır. Yenilenebilir ve nükleer kaynakların toplam payı ise yalnızca %2 seviyesindedir. Bu veriler, İran’ın enerji üretiminde kaynak çeşitliliğinin düşük olduğunu ve hâlen fosil yakıtlara büyük oranda bağımlı olduğunu göstermektedir (Enerdata, 2023).

Dünya genelinde en yüksek enerji üretimine sahip ilk beş ülke ise sırasıyla Çin (2.950 Mtoe), ABD (2.210 Mtoe), Rusya (1.516 Mtoe), Hindistan (615 Mtoe) ve Suudi Arabistan (610 Mtoe) şeklinde sıralanmaktadır. Bu beş ülke, dünya toplam enerji üretiminin yaklaşık %52,84’ünü gerçekleştirmektedir (Wikipedia, 2023; “World Energy Supply and Consumption”).

(Wikipedia, 2023). 

Çin, ABD ve Rusya, küresel enerji üretiminin yaklaşık %45'ini gerçekleştirmektedir. İran, 2023 yılında 354 Mtoe enerji üretimiyle 9. sırada yer almakta ve küresel üretimin %2,4'ünü karşılamaktadır. Türkiye, 40 Mtoe enerji üretimiyle 45. sırada yer almakta ve küresel üretimin %0,3'ünü gerçekleştirmektedir.

Enerji Tüketimi

2023 yılı itibarıyla İran’ın toplam enerji tüketimi yaklaşık 317 milyon ton petrol eşdeğeri (Mtoe) olarak gerçekleşmiştir. Bu, 2016’daki 270 Mtoe seviyesine göre yaklaşık %17’lik bir artışı ifade etmektedir. Bu artış, yıllık ortalama %3,4’lük bir büyüme oranına karşılık gelmektedir.

Enerji tüketiminde doğalgaz başı çekmekte olup, toplam tüketimin yaklaşık %70’ini oluşturmaktadır. Petrol ise %27’lik bir paya sahiptir. Geriye kalan %3’lük kısım ise hidroelektrik, nükleer ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanmaktadır.

(Enerdata (2023).

İran’ın enerji tüketim yapısı hâlen büyük oranda fosil yakıt temellidir. Toplam enerji tüketimi yaklaşık 317 milyon ton petrol eşdeğeri (Mtoe) seviyesindedir. Bu tüketimin yaklaşık %70’i doğalgaz, %27’si petrol kaynaklıdır. Buna karşılık kömür, hidroelektrik ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarının payı oldukça sınırlıdır. Özellikle kömürün enerji tüketimindeki oranı %1’in altındadır (Enerdata, 2023).

İran’ın doğalgaz tüketimi, hem Türkiye'nin hem de küresel ortalamanın oldukça üzerindedir. Bu durum, İran’ın doğalgaz rezervlerine olan kolay erişimi ve devlet tarafından uygulanan sübvansiyon politikaları ile ilişkilidir. Yüksek doğalgaz tüketimi, enerji verimliliği açısından ciddi sorunlar yaratmakta; sanayi, konut ve ulaşım sektörlerinde verimsiz enerji kullanımı gözlemlenmektedir.

Öte yandan, nükleer enerji İran’ın toplam enerji tüketiminin yaklaşık %0,52’sini oluşturmaktadır. Bu oran düşük olmakla birlikte, Türkiye’de ise bu oran hâlen sıfır düzeyindedir, çünkü Türkiye 2023’e kadar nükleer santral işletmemiştir. İran, Buşehr Nükleer Santrali üzerinden sınırlı ölçekte de olsa nükleer enerjiyi enerji portföyüne dahil etmiştir (Enerdata, 2023).