İran'da yabancı yatırımcılar tarafından en çok kullanılan şirket yapıları özel anonim şirket (Şirket-i Sehami Has) ve limited şirkettir (Şirket Ba Mesuliyeti Mahdud). Anonim şirket için en az üç, limited için en az iki hissedar gerekir. Hisse sahipleri bağlı şirketler olabilir. Asgari yasal sermaye özel anonim şirket durumunda oldukça düşük (1 milyon Riyal) ve limited olması durumunda sıfırdır. Müdürler ve yöneticiler yabancı uyruklu olabilirler. Elektronik kayıt prosedürü sayesinde hızlı ve kolay bir şekilde kurulum ve kayıt süreci gerçekleşmektedir. Yabancı yatırımcılar yasasına (FIPPA) göre yatırım lisansı almaksızın bir İran şirketindeki hisselerin % 100'üne sahip olabilirler.
Şirket kurmak için gerekli belgeler ile birlikte şirket tescil dairesine başvurulur. (http://sherkat.ssaa.ir). Ayrıca, İran’ın farklı ostanlarında bulunan yatırım hizmetleri merkezleri şirket kurmak konusunda yatırımcılara yardımcı olmaktadırlar.
Şube Kurmak
Yabancı şirketlerin, kendi ülkelerinde resmi olarak tescil edilmesini müteakip, İran'da şube tesis edebilmeleri mümkündür. Yabancı firma şubesinin, temsil ettiği ana-firmanın ticari adı altında faaliyet göstermesi gerekmektedir. Yabancı ana-firma, şubenin tüm faaliyetlerinden tam sorumludur. Kanun şubeye, pazar bilgisi toplama, mal ve hizmetlerle ilgili satış sonrası hizmet ve garanti verme ve İranlı taraflarla yapılan sözleşmelerin icra edilmesi iznini vermektedir. Öte yandan; İran’da faaliyet gösteren yabancı şubenin, İranlı bir acente tayin etme zorunluluğu bulunmamaktadır (Daha ayrıntılı bilgi için T.C. Ticaret Bakanlığı, Ülkeler, İran kısmına başvurulabilir).
Temsilcilik ve Acente Açma
Yabancı firma temsilcilik ofisi veya yabancı firma şubesi açılması için yabancı ülkelerde hazırlanan bütün belgeler, bulundukları şehrin valiliği tarafından ve akabinde Dışişleri Bakanlığınca onaylanarak, ülkedeki İran Konsolosluğu tarafından tasdik edilmelidir. Hazırlanan bu belgeler İran’da tercüme edilmektedir. Başvuru sürecinde belgelerin Farsça olması gerekmektedir.
Temsilcilik ofisi açılması için başvuruların İran Maliye Bakanlığı’na (şirket tescil dairesine) yapılması gerekmektedir (http://sherkat.ssaa.ir). Yabancı firmalara ait pazarlama ve satış ofisleri, devlet kredi ve teşviklerinden yararlanamaz ve ithalat ve ihracat yapamaz.
İran’ın ticaret mevzuatına göre, ticari acente, temsil ettiği yabancı firma adına müzakere yapan ve işlem sonuçlandıran kişi ya da şirkettir. Böyle bir durumda acentenin imzası, ana-firmayı da bağlamaktadır. Acentelerin İran vatandaşı olması zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak uygulamada sadece İran vatandaşları ihracat ve ithalat için gerekli ticaret ruhsatını (Kart-ı Bazargani) alabildikleri için ticari acentelerin İranlı gerçek ya da tüzel kişiler olması veya bunların vasıtası ile kurulması gerekmektedir.
Öte yandan, acente gerçek kişi olduğunda, kamu ve birçok özel sektör kuruluşu bu kişilerle iş yapmaya yanaşmayabilmektedir. Mevzuat, gerçek ve tüzel kişilerin acente olarak faaliyet göstermelerine izin vermekle birlikte, acentenin İran’da kurulu bir şirket (tüzel kişilik) olması uygulamada daha faydalı olmaktadır. (Daha ayrıntılı bilgi için T.C. Ticaret Bakanlığı, Ülkeler, İran kısmına başvurulabilir).
