T.C. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı
-: (GMT + 3)
Select Language

Bankacılık

İran mali hizmetler ve bankacılık sektörü GSYİH'nin %3'ini oluşturmaktadır (İran Merkez Bankası, 2016). Modern bankacılık ilk olarak 1888’de başta İngilizler olmak üzere yabancı bankalar tarafından uygulandı ve 1920'lerin sonuna kadar yabancı bankalar bankacılık sistemine hakim olmaya devam ettiler. 1929'dan itibaren yerli bankalar kurulmaya başlandı ve yabancı bankalar piyasanın üçte ikisini yerli bankalara devretmek zorunda kaldı. 1960’ta İran Merkez Bankası kuruldu. 1979’da devrim ile tüm bankalar ve mali kuruluşlar devletleştirildi ve İran’ın bankacılığı yeni bir döneme girdi. Yeni dönemde İslami bankacılık olarak isimlendirilen sistem uygulamada Batılı bankacılığa benzer bir sistem olduğu söylenmektedir (Encyclopedia Iranica).

En yüksek geliri olan 100 İranlı firma listesinde İran bankaları genellikle ilk sıralarda yer almaktadırlar (Endüstriyel Yönetim Organizasyonu, 2016).İranlı bankaların toplam sermayeleri yaklaşık 640,5 trilyon Riyal’dır. Bu sermayenin % 32’si özel bankalar ve % 68’i devlet bankalara aittir. En büyük devlet bankaları Bank Melli İran toplam sermayenin % 31’ine ve en büyük özel banka Bank Pasargad toplam sermayenin % 8’ine sahiptir (Bank Shahr).

Bankalar ve Kredi Kurumları

İran’da toplam 8 devlet bankası, 22 özel banka, 5 kredi kurumu, 4 yabancı banka ve iki-ülke ortaklığında bir adet banka bulunmaktadır. Bankalar ve kredi kurumlarının dışında 43 Karz-el-Hasane sandıkları ve 273 kredi kooperatifi de vardır (İran Merkez Bankası, 2017).

 

Tür

Sayı

Bankalar

Devlet Ticari Bankaları

3

Sepah, Melli İran, Post Bank

Devlet Uzman ve Kalkınma Bankaları

5

Tosee Taavon, Tosee Saderat, Sanat ve Maden, Maskan, Keshavarzi

Özel Ticari Bankalar

20

Ayandeh, Eqtesad Novin, Ansar, İran Zamin, Parsian, Pasargad, Tejaret, Hekmat İraniyan, Khavar Miyaneh, Dey, Refah Kargaran, Saman, Sarmayeh, Sina, Shahr, Saderate İran, Ghavamin, Gardeshgari, Mellat, Karafarin

Özel Karz-el-Hasane

2

Resalet, Mehre İran

Başka Ülkeler ile Ortak

1

İran-Venezuela Bankası

Kredi Kurumu

5

Kaspiyan, Kosar, Melal, Tosee, Nur

İran’da Şubesi olan Yabancı Bankalar

4

Standard Chartered (İngiltere), Taween Islamic Bank (Irak), EİH Europäisch-Iranische Handelsbank AG (Almanya), Future Bank (Bahreyn)

(İran Merkez Bankası, 2017)

İran’da Şubesi olan yabancı bankaların şubeleri sadece Tahran (EİH, Taween Islamic Bank) ve Kiş serbest bölgesinde (Standard Chartered, EİH, Future Bank) bulunmaktadır (İran Merkez Bankası, 2017).

2012 yılında uluslararası yaptırımlar ile İran bankaları SWIFT'ten ayrıldı ve küresel finansal sisteminden etkin bir şekilde kesildiler. Ocak 2016'da 5+1 anlaşması ile İranlı bankalar SWIFT ağına yeniden bağlanma imkanını buldular. Buna rağmen yabancı bankalar İranlı bankalar ile iş yapmaktan endişe etmektedir (ILIA Corporation, 2016).

Öte yandan İran Merkez Bankası ile Türkiye Merkez Bankası arasında 2017’de üç yıllık bir Riyal-Lira swap anlaşması imzalanmıştır (İran Merkez Bankası, 2017).

 

İranlı Bankaların Diğer Ülkelerde Bulunan Şubeleri

Bank / Ülke

Melli İran

Mellat

Sepah

Ticaret

Saderat

Almanya

Hamburg

 

Frankfurt

 

Frankfurt / Hamburg

Ermenistan

 

Yerevan

     

İtalya

   

Roma

   

Fransa

Paris

 

Paris

Paris

Paris

Yunanistan

       

Aten

BAE

Farklı Şehirler (8 Şube)

Dubai

   

Farklı Şehirler (9 Şube)

Umman

Maskat

     

Maskat

Katar

       

Doha

Lübnan

       

Farklı Şehirler (% Şube)

Türkiye

 

İstanbul, İzmir, Ankara

     

Azerbaycan

Bakü

       

Özbekistan

       

Taşkent

Tacikistan

     

Duşanbe

 

Türkmenistan

       

Aşkabat

Güney Kore

 

Seul

     

Hong Kong

Hong Kong

       

(İran Ticaret Geliştirme Kurumu)
 

Bankacılık Altyapısı

Bankaların toplam şube sayısı 22 965 ve toplam ATM sayısı 47 552’dir. En çok ATM’ye sahip olan bankalar Melli, Saderat ve Mellat bankasıdır (İran Merkez Bankası, 2017).

İran’da diğer ülkelerin banka kartları geçerli değildir. İranlı bankalar kendilerine ait banka kartı, kredi kartı, hediye/alışveriş kartı ve elektronik cüzdan kartları kullanmaktadırlar. Yaklaşık 271 milyon banka kartı, 6 milyon elektronik cüzdan kartı ve 1,5 milyon kredi kartı kullanılmaktadır. Bankalar arasında işbirliğini kolaylaştırmak için 2002 yılında beri bütün bankalar ve bazı kredi kurumları birleşmiş ödeme sistemine (Şetab) üyedirler. Aynı zamanda bütün banka kartları Şaparak adında birleşmiş bir sisteme bağlıdır ve POS, İnternet ve Mobil üzerinden alışverişte kullanılabilirler. Son verilere göre yaklaşık 2 bin mobil ödeme kapısı, 38 bin internet ödeme kapısı bulunmakta ve 5,8 milyon POS makinesi kullanılmaktadır (İran Merkez Bankası, 2017).

Para transferlerinin % 49,2’si POS ile , % 32,4’ü ATM’lerden, % 16,6’sı telefon/mobil/kiosk ile internetten ve % 1,8’i  şubelerden yapılmaktadır (İran Merkez Bankası, 2016).

Döviz Büroları

İran Merkez Bankası tarafından onaylanan 630 döviz bürosu vardır. Bu sayıda en çok pay alan ostanlar Tahran (% 51), Batı Azerbaycan (% 9) ve Doğu Azerbaycan’dır (% 5) (İran Merkez Bankası, 2017). Resmi döviz kurları ve serbest piyasadaki kurlar arasında büyük farklar vardır. Temel ihtiyaçların ithalatı için devlet tarafından resmi kurda döviz sağlamanktadır.

                 

  • DAKA İLETİŞİM HATTI
  • 0 432 485 10 15
  • Daka İran Masası İletişim Hattı
  • 0 432 485 10 24
  • Adres
  • Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı
    Şerefiye Mah. Cumhuriyet Cad. 943. Sok. No:1 65140 İpekyolu / Van
  • E-Posta
  • kuk@daka.org.tr
SOSYAL MEDYADA DAKA
Copyright © 2019. Her Hakkı Saklıdır. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı Web Tasarım