Nevruz, İran kültüründe ve onu paylaşan coğrafyalarda, yeni yılın ve baharın başlangıcı olarak kutlanan çok katmanlı bir kültürel ve mevsimsel törendir. Her yıl mart ayının 21. günü civarında başlayan Nevruz kutlamaları, yaklaşık iki haftalık bir süreç boyunca çeşitli ritüeller, törensel uygulamalar ve kamusal etkinliklerle devam eder. Söz konusu uygulamalar yalnızca takvimsel bir geçişi değil, aynı zamanda bireysel arınma, toplumsal yenilenme ve kültürel sürekliliği temsil eder.
Nevruz’un en belirgin sembollerinden biri, “Heftsin Sofrası”dır. Yedi “S” harfiyle başlayan nesnelerden oluşan bu sofra (örneğin: sabze – filizlenmiş buğday, sir – sarımsak, seke – madeni para vb.), saflık, sağlık, refah, üretkenlik ve servet gibi temsili değerleri yansıtır. Bu sembolik düzenlemeyle bireyler, evrenle uyum içinde bir yıl geçirmeyi niyet ederler.
Nevruz döneminde yeni kıyafetler giyilmesi, aile büyükleri ve komşuların ziyaret edilmesi, özellikle çocuklara el emeği hediyelerin verilmesi gibi pratikler, toplumsal bağları güçlendiren ve kuşaklar arası etkileşimi teşvik eden önemli sosyal ritüellerdir. Zanaatkârlar tarafından üretilmiş objeler, bu dönemde hem hediyeleşme geleneğini hem de el sanatlarının kültürel rolünü vurgular.
Kamusal alanlarda gerçekleştirilen geleneksel spor gösterileri, halk dansları, müzik icraları, su ve ateşle yapılan arınma ritüelleri, hem kolektif katılımı hem de mevsimsel dönüşümün fiziksel ve ruhsal boyutunu yansıtır. Özellikle “ateşten atlama” (Çarşamba Suri) ve “su serpme” ritüelleri, eskiyle vedalaşma ve yeniyle buluşma metaforu taşır.
Nevruz uygulamaları, kültürel çeşitliliği ve karşılıklı hoşgörüyü destekleyen güçlü bir toplumsal araç işlevi görmektedir. Hem etnik hem de mezhebi farklılıkların ötesinde bir aidiyet hissi yaratan bu kutlama, dayanışma, barış ve kolektif hafızanın canlı tutulması açısından da önemlidir. Tüm bu unsurlar, sözlü anlatılar, aile içi aktarım ve kurumsal eğitim yoluyla yeni nesillere iletilmekte; böylece Nevruz, yalnızca geçmişin bir hatırası değil, günümüzün ve geleceğin de kültürel bir bileşeni hâline gelmektedir.
